اوراق گواهی تسهیلات مسکن در بورس

در سال‌های گذشته شاهد استفاده از وام مسکن به عنوان یکی از روش‌های تامین مالی خرید مسکن بوده­ایم. افراد برای دریافت وام مسکن باید از قبل سپرده‌ای در بانک مسکن داشته باشند. بدین معنا که با باز کردن حساب صندوق پس‌انداز یکم و نگهداری موجودی در آن به مدت یک سال، بانک تسهیلات خرید مسکن در اختیار سپرده­‌گذاران قرار می‌دهد.

اما ممکن است افرادی نیاز ضروری به وام مسکن داشته و زمان کافی برای باز کردن حساب و استفاده از تسهیلات سپرده در اختیار نداشته باشند. بانک مسکن برای چنین مواقعی اوراق تسهیلات مسکن را منتشر کرده که افراد می‌توانند با خرید این اوراق و ارائه آنها به بانک وام دریافت کنند.

اوراق تسهیلات مسکن چیست؟

اوراق گواهی تسهیلات مسکن پیش‌تر در شعب بانک مسکن و تحت یک بازار غیرمسنجم معامله می‌شد و افراد با خرید این اوراق به نوعی هزینه فرصت موردنیاز برای دریافت وام را خریداری می‌کردند. پس از پذیرش این اوراق در فرابورس، در عمل معامله این اوراق شکل رسمی و ضابطه‌مند به خود گرفت و در حال حاضر این اوراق مانند سایر سهم های موجود در فرابورس در ساعات معاملاتی خرید و فروش می‌شود و معاملات انجام شده در سایت  www.tsetmc.com قابل رویت است.

کافیست با ورود به سایت www.tsetmc.com ، عبارت “تسهیلات” را در فرم جستجو وارد نمایید تا به لیست اوراق تسهیلات مسکن که در فرابورس با نماد تسه معامله می‌شوند، دست یابید. بدیهی است با کلیک روی هر مورد، می‌توان اطلاعات کامل‌تری در خصوص قیمت و تاریخچه معاملات آن و… به دست آورد.

به ازای دریافت هر ۵،۰۰۰،۰۰۰ ریال تسهیلات، بایستی یک برگه اوراق خریداری شود. این اوراق پانزدهم هر ماه توسط بانک مسکن به دارندگان “حساب سپرده ممتاز” اختصاص داده می‌شود و بعد از طی مراحل قانونی و سپرده شدن نزد مرکز سپرده‌گذاری، نماد معاملاتی آن در اول ماه بعد در فرابورس بازگشایی شده و قابلیت معامله پیدا می‌کند.

نماد اوراق “تسه” (مخفف تسهیلات) در بازار فرابورس شامل نام ماه و دو رقم آخر سال صدور می‌باشد، که به کلمه”تسه” اضافه می‌شوند. به عنوان مثال نماد “امتیاز تسهیلات مسکن آبان۹۶ ” که مربوط به اوراقی است که در آبان ماه ۹۶ منتشر گردیده با عنوان “تسه۹۶۰۸” در بازار خرید و فروش می­‌گردد. مدت اعتبار اوراق صادره از تاریخ صدور به مدت دو سال و نیم است که این مدت با نظر بانک مسکن و در شرایط خاص حداکثر تا دو دوره ۶ ماهه، قابل تمدید است.

نحوه خرید و فروش اوراق تسهیلات مسکن

برای شروع فرآیند خرید این اوراق مانند سایر نمادهای موجود در بازار فرابورس، فرد بایستی نسبت به دریافت کدبورسی خود از طریق کارگزاری‌ها اقدام نموده و پس از دریافت کد بورسی به خرید و فروش اوراق تسه به صورت حضوری (یا آفلاین) بپردازد.

دریافت کد بورسی

دامنه نوسان تسهیلات مسکن، همانند سهم‌های موجود در بازار بورس و فرابورس، می‌تواند روزانه ۵+ درصد یا ۵- درصد قیمت پایانی روز قبل خود باشد. یعنی می‌تواند تا ۵درصد بیشتر یا کمتر از قیمت روز قبل معامله شود. سرمایه‌گذار بایستی هنگام خرید و فروش این اوراق، مبلغی به عنوان کارمزد معاملات پرداخت کند. هزینه کارمزد خرید اوراق تسهیلات مسکن (۰٫۴۹ درصد) و هزینه کارمزد فروش (۰٫۲۴ درصد) است. پس از خرید این اوراق توسط مشتریان از طرف شرکت سپرده­‌گذاری مرکزی برای آنها گواهی اعلامیه خرید صادر می­‌شود که نشان می‌دهد فرد چه تعداد از اوراق مسکن در چه نمادی را خریداری کرده است. کارگزار خریدار، این گواهی را در اختیار مشتریان قرار می‌دهند تا با ارائه این گواهی به بانک مسکن، ادامه روند دریافت وام از جانب بانک صورت پذیرد.

نکات قابل توجه در مورد اوراق تسهیلات مسکن

برای جلوگیری از سودجویی‌های احتمالی و دستکاری های قیمتی و جلوگیری از نوسانگیری‌­های احتمالی اوراق تسه، شرکت فرابورس تدابیری را اندیشیده است، اوراق تسهیلات مسکن از ۲ تا ۴ ماه بعد از تاریخ خرید قابل فروش نیستند و ناظر آنها تا پایان محدودیت فروش، شرکت فرابورس باقی می‌­ماند و در این مدت ناظر غیرقابل تغییر است. پس از گذشت این مدت می‌­توان، با تغییر ناظر  این اوراق را در هر کارگزاری به فروش رساند. البته این محدودیت برای نمادهایی که کمتر از ۴ ماه از اعتبار آنها باقی مانده، اعمال نمی‌شود.

همانطور که پیش‌تر اشاره شد مدت اعتبار اوراق صادر شده از تاریخ صدور به مدت دو سال است. درصورتیکه مدت اعتبار این اوراق به اتمام برسد و دارنده اوراق از تسهیلات آن استفاده ننماید، نماد معاملاتی آن متوقف خواهد شد و وجوه پرداختی جهت خرید اوراق به ایشان مسترد نخواهد شد. به همین دلیل سرمایه‌گذارانی که قصد استفاده از تسهیلات این اوراق را ندارند، بایستی تا قبل از پایان مهلت اعتبار این اوراق را در بازار به فروش رسانند.‌

قیمت‌گذاری اوراق مسکن به چه صورتی است؟

فرآیند کلی انجام معاملات اوراق تسهیلات مسکن در فرابورس، مشابه معـاملات سایر انواع اوراق بهادار است. بدین معنا که قیمت این اوراق در سامانه معـاملاتی فرابـورس بـر اساس روش حراج و در نتیجه عرضه و تقاضای موجود در سامانه تعیین می‌گردد. لذا ملاک تعیین قیمت در هر روز، برآیند حجم معاملات و قیمت عرضه و تقاضا است.

قیمت اوراق در یک روز معاملاتی نیز به دلیل افزایش یا کاهش حجم عرضه و تقاضا ممکن است تغییر کند. به طور معمول مشاهده می­‌شود قیمت اوراق مسکن در نمادهای مختلف دارای تفاوت‌های قیمتی هست. علت این امر آن است که هرقدر اوراق مورد معامله جدیدتر باشد و از تاریخ اعتبار آنها مدت بیشتری باقی مانده باشد، دارای ارزش بالاتری خواهد بود و معمولاً به قیمت بالاتری در بورس معامله می‌­شوند.

البته گاهی مشاهده می­‌شود که اوراق قدیمی‌ در بازار به قیمت بالاتری فروخته می‌شوند. در حالی‌که این اوراق هیچ مزیتی نسبت به اوراق جدیدتر ندارند و حتی تاریخ ابطالشان هم نزدیک‌تر است. تنها دلیلی که گاهی اوراق قدیمی از اوراق جدید گران‌تر معامله می‌شود، سفته‌بازی است. لازم به ذکر است که اوراق تاریخ‌های مختلف به لحاظ کارکرد هیچ تفاوتی باهم ندارند. البته خریداران این اوراق باید توجه داشته باشند که از زمان خرید این اوراق تا زمان استفاده در بانک، مدت زمان صرف شده بیشتر از زمان انقضا اوراق نباشد و اوراق باید تا موعد انقضا تحویل بانک داده شود.

نتیجه‌گیری

اوراق تسهیلات مسکن (با نماد تسه) توسط بانک مسکن منتشر می‌شود. این اوراق قابلیت معامله در بازار فرابورس را داراست و ارزش اسمی هر برگ آن نیز ۵ میلیون ریال است. مدت اعتبار اوراق تسه حداکثر تا دو دوره شش ماهه قابل تمدید است.

این اوراق با توجه به اینکه چقدر تا زمان اعتبار آن باقی مانده، دارای قیمت­‌های متفاوتی است. درصورتی‌که مدت اعتبار این اوراق به اتمام رسیده و دارنده اوراق از تسهیلات آن استفاده نکند، نماد معاملاتی آن متوقف می‌شود و وجوه پرداختی به دارنده اوراق بازپرداخت نخواهد شد.