برای ورود به بازار سرمایه و خرید و فروش سهام، سرمایهگذاران میبایست با روشهای مختلف معاملات از قبیل خرید و فروش اینترنتی، تلفنی، حضوری و خرید و فروش آنلاین سهام آشنایی پیدا کنند. خرید و فروش سهام در بورس همیشه زیرنظر کارگزاری صورت میپذیرد و افراد نمیتوانند بهصورت مستقل و بدون درگیربودن یک کارگزار، اقدام به معاملات نمایند
کارگزار واسطه بین سرمایهگذار و بازار سهام یا همان بورس است و درحقیقت خرید و فروش بین سرمایهگذاران توسط سیستمهای معاملاتی کارگزاران که به سامانه معاملات بورس متصل است انجام می شود. پس اولین قدم برای سرمایهگذاری در بورس، مراجعه به یک کارگزاری و افتتاح حساب معاملاتی در آن کارگزاری است.
همه افراد برای شروع معامله در بورس نیازمند دریافت کد بورسی هستند. کد بورسی مانند کد ملی یک شناسه فردی محسوب میشود که از سه حرف اول نامخانوادگی فرد و یک عدد ۵ رقمی تشکیل شده است. افراد در بورس با کد بورسی خود شناخته میشوند. به کد بورسی، کد معاملاتی یا کد سهامداری نیز گفته میشود. برای دریافت این کد باید به کارگزاریها مراجعه کرد. کارگزاریها پس از دریافت اطلاعات افراد، اقدام به صدور کدبورسی و افتتاح حساب مینمایند.
نکته: کارگزاری آگاه امکان ثبتنام و دریافت کدسهامداری را بهصورت غیرحضوری در سایت آگاه اکسپرس فراهم کرده است.
افرادی که قصد دارند در بورس سرمایهگذاری کنند، از هر منطقه جغرافیایی که باشند میتوانند با تکمیل فرمها بصورت آنلاین اقدام به دریافت کدسهامداری نمایند. پس از دریافت کد سهامداری افراد میتوانند خرید و فروش سهام در بورس آغاز کنند.
برای خرید و فروش سهام در بورس راههای مختلفی در دسترس است که عبارتند از:
در این روش، سرمایهگذار بهصورت حضوری به شرکت کارگزاری مراجعه نموده و فرم درخواست خرید یا فروش اوراقبهادار را تکمیل مینماید. فرم معامله در بازار بورس بهصورت حضوری، شامل اطلاعاتی مثل مشخصات کامل فرد، نشانی و تلفن تماس، کد سهامداری و همچنین مشخصات کامل سهام یا سایر اوراقبهاداری است که فرد قصد خرید یا فروش آنها را دارد. پس از تکمیل فرم درخواست خرید و فروش سهام، سرمایهگذار میتواند مبلغ موردنیاز و کارمزد معامله را ازطریق واریز به حساب بانکی یا استفاده از دستگاه کارتخوان در شعب کارگزاری، پرداخت نماید.
در روش معامله از طریق سفارش تلفنی، سرمایهگذار میتواند بدون نیاز به مراجعه حضوری به کارگزاری، صرفاً از طریق استفاده از سامانه تلفنی کارگزاری، سفارش خود را به کارگزار ارائه دهد. برای فعال کردن امکان معامله در بورس از طریق سفارش تلفنی، سرمایهگذار فقط یکبار به کارگزاری مراجعه نموده و قرارداد مربوطه را امضا مینماید. کارگزاری نام کاربری و رمز عبور اختصاصی را بهصورت محرمانه به مشتری ارائه میدهد که پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور، سرمایهگذار میتواند بهصورت تلفنی با کارگزاری تماس گرفته و سفارشات خود را وارد سامانه نماید. البته امروزه با پیشرفت و توسعه اینترنت و تکنولوژی، سفارش تلفنی و حضوری تقریباً منسوخ شدهاند.
در روش ارسال سفارش اینترنتی، سرمایهگذار پس از دریافت رمز عبور از طرف شرکت کارگزاری به سایت اینترنتی شرکت کارگزاری مراجعه مینماید و با تکمیل فرمهای درخواست خرید یا فروش سهام به صورت اینترنتی، سفارش خود را در سامانه کارگزاری ثبت مینماید. کارگزار پس از رویت و تایید درخواست مشتری، در اولین زمان ممکن درخواست مذکور را تحقق میبخشد. اما مشکلی که در این زمینه وجود دارد این است که در این مدت ممکن است نظر مشتری درخصوص قیمت خرید یا فروش یا وضعیت بازار تغییر پیدا کند. خرید و فروش اینترنتی اغلب برای کسانی مناسب است که در زمان باز بودن بازار، نمیتوانند به سیستم معاملاتی دسترسی داشته باشند یا حداقل مدرک تحصیلی دیپلم را نمی توانند به کارگزاری تحویل دهند. بااینحال به دلیل راهاندازی سامانهی معاملات برخط که امکان خرید و فروش با انواع دستگاهها مانند موبایل، تبلت و لپتاپ را فراهم کرده، امروزه دیگر از روش اینترنتی نیز استفاده چندانی نمیشود.
اما پرطرفدارترین روش، معامله سهام از طریق سامانه معاملات برخط یا آنلاین است. در این روش سرمایهگذار میتواند با در اختیار داشتن یک سیستم متصل به اینترنت در هر نقطه مستقیماً اقدام به خرید و فروش کند. برای دسترسی به سامانه معاملات برخط فرد با مراجعه تنها یکبار به کارگزاری و پر کردن فرمها و قراردادهای مربوطه، کد کاربری و کلمه عبور دریافت کرده و با ورود به سامانه آنلاین کارگزاری امکان انجام معاملات در ساعت بازار بورس (۰۹:۰۰ الی ۱۲:۳۰ روزهای شنبه تا چهارشنبه) برای سرمایهگذار میسر می شود. در این روش سرمایهگذار مستقیماً سفارش خود را وارد سامانه مینماید و به راحتی میتواند در صورت لزوم در قیمت و تعداد سهام مورد معامله خود تغییرات ایجاد کند. در معاملات آنلاین، مشتریان از وضعیت لحظهای بازار باخبر میشوند و بهصورت آنلاین آمار مربوط به نمادها، شاخصها و همچنین چند سفارش اول برای خرید و فروش سهام را مشاهده میکنند. در این سامانه سرمایهگذاران امکان مشاهده وضعیت درخواستهای خرید و فروش خود را دارند و سهام خریداری شده نیز بلافاصله در پرتفوی یا سبد سهام آنها قابل مشاهده است. همچنین مشتریان برای نقل و انتقال وجوه لازم برای سرمایهگذاری، میتوانند اقدام به پرداخت الکترونیک کرده و گردش حساب خود در کارگزاری را در بخشهای مالی سامانه آنلاین خود مشاهده کنند. معاملات آنلاین، در حال حاضر بهترین و پرطرفدارترین نحوه معامله در بازار بورس است و به دلیل سرعت و دقتی که دارد مورد استقبال افراد زیادی قرار گرفته است.
انواع سامانههای معاملات بر خط کارگزاریها سامانههای معاملات برخط که توسط کارگزاریها در اختیار مشتریان قرار میگیرد، یکی از وجوه تمایز بین آنان بهشمار میرود و انتخاب کارگزاری که یک نرمافزار معاملات آنلاین مناسب را برای انجام معاملاتی امن و آسان در اختیارتان قراردهد، یکی از نکات مهم و اساسی خواهد بود. هر کدام از این نرمافزارها ویژگیهای خاص خود را دارند. باید توجه داشت که تعدادی از نرمافزارهای آنلاین موجود اختصاصی هستند؛ به این مفهوم که به کارگزاری خاصی تعلق دارند و تنها مشتریان آن کارگزاری امکان استفاده از نرمافزار را دارند. نرمافزار معاملاتی آساتریدرآگاه که بطور اختصاصی توسط کارگزاری آگاه توسعه و پیادهسازی شده، دارای ویژگیهایی است که امکان معاملات امن، سریع و بادقت بیشتر را فراهم میکند.
در روش سفارشگذاری به شیوه آنلاین دقت و سرعت معاملات بسیار بیشتر است و افراد میتوانند بدون اتلاف وقت و با نظارت و دقت بر وضعیت سهام نسبت به خربد و فروش سهم اقدام نمایند. از دیگر مزایا این روش میتوان به موارد زیر اشاره کرد: فقط با یکبار مراجعه و افتتاح حساب دیگر نیازی به مراجعه یا تماس با کارگزاری جهت انجام فرآیند رایج معاملات نیست. در هر مکانی افراد قادر به انجام معاملات خواهند بود و به لحاظ جغرافیایی محدودیتی برای انجام معاملات وجود ندارد. مشتریان، ثبت سفارش خود را از طریق سامانه آنلاین انجام میدهند و امکان اشتباه یا کوتاهی از طریق کارگزار از بین میرود. سفارش مشتری دقیقاً در زمان موردنظر وارد سیستم معاملات میشود. سرمایهگذار مطمئن است اطلاعاتی که دریافت میکند، لحظهای است و هیچ تاخیری ندارد و افرادی زودتر از او به این اطلاعات دسترسی ندارند و این باعث بهبود فضای رقابتی میشود. مشتری به صورت لحظهای میتواند سفارش خود را ارسال، اصلاح و لغو نماید. نقل و انتقال وجوه بدون نیاز به مراجعه به بانک صورت میگیرد و در کسری از ثانیه انجام میشود و همچنین سرمایهگذاران میتوانند اطلاعات صورتحساب خود را در لحظه مشاهده نمایند. امکان مشاهده پورتفوی لحظهای برای سرمایه گذاران وجود دارد. تصمیمگیری خریدار و فروشنده متأثر از اطلاعات و تحلیل خود آنهاست و افراد معاملهگر کارگزاری در آن نقشی ندارند.
سیستم معاملاتی آنلاین در کنار مزایایی که فراهم کرده در صورت استفاده ناصحیح معایبی نیز دارد. از آنجایی که در روش آنلاین سفارش بهصورت مستقیم در سیستم معاملاتی ثبت میشود، اگر مشتریان آگاهی درستی از نحوه خرید و فروش سهام نداشته باشند، ممکن است منجر به ضرر و زیان شود. به همین دلیل کارگزاریها یک آزمون معاملات آنلاین از مشتریان میگیرند که اگر حد نصاب این آزمون را بدست آورند اجازه دسترسی به سیستم معاملات آنلاین به آنها داده خواهد شد. همچنین سازمان بورس کارگزاریها را موظف کرده است برای جلوگیری از مشکلات این چنینی به افرادی که مدرک تحصیلی پایینتر از دیپلم دارند، دسترسی معاملات آنلاین ندهند. هنگام سفارشگذاری ممکن است در وارد کردن اطلاعات ثبت سفارش به دلیل بیدقتی یا عجله کردن، اشتباهاتی رخ دهد که جبران خسارات ناشی از آن بسیار سخت و زمانبر باشد. برای معاملات برخط دارا بودن اینترنت پرسرعت و بدون قطعی ضروری است. اگر به هر دلیل اتصال وجود نداشته باشد انجام معاملات در زمان موردنظر ممکن نیست و فرصت از دست رفته را نمیتوان جبران کرد. با توجه به اینکه سرمایهگذار تحلیل مستقل انجام میدهد و امکان ارسال سفارش خرید و فروش به سامانه معاملات را در ساعات معاملاتی دارا است، از مشاورههای مقدماتی کارگزاران که در حالت سنتی وجود دارد محروم است، احتمال اینکه بهصورت هیجانی و بدون تحلیلهای لازم اقدام به معامله کند افزایش مییابد. این امر به عنوان یک تهدید برای معاملات برخط است.