ارزهای رمزنگاریشده، ارزهایی هستند که از رمزنگاری (Cryptography) برای امنیت، صحت پرداختها و عملکرد خود استفاده میکنند.
سایتهای فارسیزبان برای اشاره به ارزهای رمزنگاریشده (Cryptocurrency) از نامهای زیر نیز استفاده میکنند:
در واقع ارزهای دیجیتال دسته گستردهای ارزها هستند و ارزهای رمزنگاری شده (یا اصطلاحا کریپتوکارنسیها) به عنوان زیردسته این ارزها محسوب میشوند.
ارزهای دیجیتال ارزهایی هستند که فقط بصورت دیجیتال وجود دارند، به صورت دیجیتال نگهداری و منتقل میشود. این ارزها شکل فیزیکی ندارند، گرچه میتوان کلید خصوصی آنها را بطور مثال روی یک کاغذ چاپ کرد. (کلید خصوصی، مانند یک رمز است)
نقل و انتقال ارزهای دیجیتال از طریق کیف پولهای نرمافزاری که روی موبایل و کامپیوتر نصب میشوند انجام میشود. البته کیف پولهای سختافزاری که برخی از آنها شکلی مشابه فلش مموری دارند نیز برای این ارزها ساخته شده است.
معروفترین ارز دیجیتال، بیتکوین است که احتمالا نام آن را شنیدهاید.
بیتکوین مانند تمام ارزهای دیگر دنیا دارای ارزش است. برخی کشورها بیتکوین را به عنوان کالا دستهبندی کردهاند و برخی دیگر به عنوان ارز دیجیتال، قوانینی برای آن وضع کردهاند.
اما چه بیتکوین را به عنوان یک کالا یا دارایی دیجیتال در نظر بگیریم و چه به عنوان یک ارز، بیتکوین ارزش بالایی پیدا کرده و حجم معاملات روزانه آن به میلیاردها دلار میرسد.
تکنولوژی ارزهای دیجیتال (و به خصوص تکنولوژی بلاکچین) استفادهها و کاربردهای بسیار زیادی دارد که در ادامه به شما توضیح خواهیم داد.
شرح ساده ارزهای دیجیتال
اگر بخواهیم یک ارز دیجیتال مانند بیتکوین را با ساختار فعلی پول و سیستم بانکی شرح دهیم، میتوان گفت:
با این حساب برای ارسال بیتکوین، باید کیف پولتان را باز کنید، وارد بخش ارسال شوید، آدرس بیتکوین طرف مقابل را وارد فیلد گیرنده کنید، رقم را وارد کنید و ارسال را بزنید، به همین سادگی!
برای دریافت بیتکوین، باید کیف پولتان را باز کنید، وارد بخش دریافت شوید، آدرس بیتکوین را بردارید و آنرا به شخص یا سایتی که قصد دارد برای شما بیتکوین بفرستد بدهید.
در سیستم بانکی، کار پردازش تراکنشها، نگهداری موجودی و همه کارهای مرتبط را سیستم بانکی و بانک مرکزی انجام میدهد.
اما بیتکوین دارای چنین سیستمی نیست. بیتکوین شبیه یک سیستم خودمختار است. شبکه بیتکوین شامل هزاران کامپیوتر و دستگاه ماینر است که در سرتاسر دنیا پراکنده هستند. تایید تراکنشها و بروزرسانی موجودیها توسط این سیستم انجام میشود.
در شبکه بیتکوین، همه کامپیوترهای متصل به شبکه یک نسخه از دادهها (بلاکچین بیتکوین) را دارا هستند.
زمانی که یک تراکنش بیتکوین به شبکه ارسال میشوند و توسط ماینرها (استخراجکنندگان) تایید میشود، این تراکنش در بلاکچین ذخیره میشود و غیرقابل تغییر باقی میماند.
بنابراین بلاکچین را میتوان یک پایگاه داده دانست که در هزاران دستگاه در سرتاسر دنیا ذخیره شده و برای اینکه تغییری در این دیتابیس ایجاد شود باید همه کامیپوترهای وصل شده به شبکه آنرا تایید کنند.
همین ساختار فوقالعاده باعث شده تا سیستمی ایجاد شود که نیاز به بانک یا نهاد مرکزی برای پردازش و نظارت وجود نداشته باشد.
بیتکوین از سال 2009 توسط فرد یا گروهی ناشناس ایجاد شده که هنوز هویت واقعی آن مشخص نیست.
این تعریف، سادهترین شرح از شیوه کارکرد بیتکوین و بلاکچین آن بود ولی جزییات بسیار ریز و فنی وجود دارد که در بخش استخراج در ادامه میتوانید آنها را بخوانید.
شاید مهمترین دلیل ایجاد ارزهای دیجیتال این باشد که نیاز به وجود سیستمی بهتر و کارآمدتر برای پرداختها، مدیریت پول و بطور کلی سیستم مالی احساس میشد.
وقتی همهچیز در حال دیجیتال شدن است، چرا یک پول و ارز، به شکل دیجیتال درنیاید؟
در واقع میتوان دیجیتال شدن پول را سیر تکامل طبیعی پول دانست.
قرنها پیش پول به شکل کنونی وجود نداشت و انسان رفته رفته از مبادله کالا در ازای کالا، به سکه، به اسکناس، به کارت بانکی و سپس به ارز دیجیتال رسیده است.
بسیاری از چیزها این سیر تکامل را طی میکنند.
مهم این است که ما آماده تغییر و پذیرش باشیم تا از سایرین جا نمانیم.
اولین قدم برای شروع استفاده از ارزهای دیجیتال این است که ابتدا نحوه کارکرد آنها را بدانید، با جنبههای مختلف آشنا شوید و ریسکها را بشناسید.
در ادامه به این موضوعات خواهیم پرداخت.
اما اگر از مباحث تئوری خسته شدید و میخواهید با شیرجه زدن در این دنیا اولین تجربیات را بدست آورید، اولین قدم این است که یک کیف پول نصب کنید.
با کیف پول، میتوانید این ارزهای دیچیتال را دریافت کنید، نگهداری کنید و یا برای دیگران بفرستید.
از ارزهای دیجیتال میتوان برای پرداخت، سرمایهگذاری و معاملهگری استفاده کرد. با این حال، فروشگاههای کمی در دنیا و اینترنت هستند که این ارزها را به عنوان روش پرداخت قبول میکنند.
آیا میتوان مثلا با بیتکوین یک ماشین خرید؟ از نظر تئوری بله ولی همهچیز به این بستگی دارد که طرف مقابل شما بیتکوین قبول میکند یا نه! وقتی شخص مقابل حتی مفهوم بیتکوین را نداند، پس شما نیز چنین پیشنهادی نمیکنید.
اگر بیتکوین را مانند دلار، یک ارز در نظر بگیرید، بسیاری از مفاهیم برای شما سادهتر خواهد بود. اگر بخواهید با دلار معامله کنید، باید شخص مقابل شما دلار را به عنوان روش پرداخت بپذیرد.
از طرف دیگر، وقتی بیتکوین یک ارز است، نمیتوان انتظار داشت آنرا بدون هیچ بدست آورد. البته سایتهایی هستند که مقادیر خیلی کمی بیتکوین (مثلا 0.0000002 بیتکوین) را با هربار درخواست کردن میتوانید بدست آورید. ولی آنها نیز در ازای این کار، تبلیغات زیادی به شما نمایش میدهند و برخی از آنها شما را تشویق میکنند با همین مقادیر کم وارد شرطبندی شوید.
پس بیتکوین رایگان وجود دارد ولی ارزش ندارند وقت خود را برای آن تلف کنید. اگر بخواهید بیتکوین یا هر ارز دیجیتال ارزشمند دیگری را داشته باشید یا باید آنرا بخرید یا استخراج کنید. برخی از ارزها قابل استخراج نیست ولی بیتکوین را میتوان استخراج کرد.
استخراج بیتکوین در ابتدای راهاندازی آن در سالهای 2009 و 2010 ساده بود و سرمایهای لازم نداشت ولی امروزه دیگر فقط با دستگاههایی که چندده میلیون قیمت دارند میتوان آنرا استخراج کرد.
البته میتوانید سیستمهای زیرمجموعهگیری بیابید که شما را تشویق میکنند با معرفی افراد دیگر، بیتکوین بدست آورید. اینکه بتوانید از طریق این سیستمها به بیتکوین برسید به مهارت شما در جذب افراد بستگی دارد که همه دارای این مهارت نیستند.
استفاده از ارزهای دیجیتال بحثی بسیار مفصل است. اگر در مورد این ارزها علاقهمند شدهاید میتوانید با خواندن مطالب بیشتری از بورسینس به نحوه کارکرد این ارزها پی ببرید.
کریپتوکارنسی خود دارای دو دسته توکن (Token) و کوین (Coin) است، اساسیترین تفاوت این دو این است که توکنها دارای بلاکچین اختصاصی نیستند و بر پایه یک بلاکچین دیگر همانند اتریوم (ethereum) ایجاد میشوند، اما کوینها بلاکچین اختصاصی خود را دارند. با این حال برخی از افراد هستند که این دو مفهوم را برای ارزهای مختلف بکار میبرند.
به هر حال، وقتی حرف از کوین و توکن میشود، منظور ما ارز دیجیتال است.
هر کریپتوکارنسی، چه توکن باشد و چه کوین، در واقع چیزی بیش از یک رشته کد روی بلاکچین نیست.
نکته جالب درباره کریپتوکارنسیها این است که وقتی گفته میشود شخصی 1 بیتکوین دارد، این بیتکوین به شکل فایل موجود نیست. شما نمیتوانید به یک شی فیزیکی یا حتی یک فایل اشاره کنید و بگویید “این یک بیتکوین است”.
بلکه فقط سوابق تراکنشها و آدرسها هستند که روی بلاکچین وجود دارند که موجودیشان کم یا زیاد شده است. با خرید بیتکوین از شخص دیگر یا هر انجام هر تراکنش، اطلاعات در یک دفتر کل عمومی که همان نام بلاکچین نام دارد نگهداری میشود.
موضوعات مختلف ارزهای دیجیتال
بسته به اینکه قصد دارید از ارزهای دیجیتال چه استفادهای ببرید، مباحث مختلفی در خصوص این ارزها مطرح میشود.
کیف پول ارزهای دیجیتال (Wallets)
همانطور که شما اسکناس و پولهایتان را در یک کیف پول جیبی نگهداری میکنید، نگهداری و مدیریت ارزهای دیجیتال نیز نیاز به یک کیف پول دارد. بنابراین اولین قدم برای استفاده از ارزهای دیجیتال این است که یک کیف پول مناسب، امن و مطابق نیازهای خودتان ایجاد کنید.
یکی از ویژگیهای تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکزسازی و تسهیل دسترسی همه افراد کره زمین به خدمات مالی است. به همین دلیل کیف پول ارزهای دیجیتال همانند یک حساب بانکی نیست که نیاز باشد فرمی پر کنید یا اینکه حداقل موجودی داشته باشید و یا اینکه کسی بر حساب شما نظارت کند.
این آزادی اما بهایی نیز دارد: مسئولیت شما بسیار بیشتر میشود. زیرا والتها کلید خصوصی (Private key) شما را نگهداری میکنند و اگر این کلید خصوصی گم شود، به سرقت برود و به هر دلیلی از دسترس شما خارج گردد، موجودی ارز دیجیتال شما دیگر قابل بازیابی نخواهد بود. بنابراین در دنیای ارزهای دیجیتال، بسیاری از اشتباهات غیرقابل برگشت هستند.
با این حال در صورت دانستن نکات اساسی و رعایت چند نکته که در ادامه مطرح میکنیم، هیچ مشکلی برای شما به وجود نخواهد آمد.
والتها انواع مختلفی دارند و اغلب آنها را به صورت رایگان میتوان ایجاد کرد.
والتهای تحت وب: سایتهایی که در آنها یک کیف پول میسازید و مدیریت کیف پول از طریق همان سایت انجام میشود. در برخی از این سایت حتی نیاز به وارد کردن نام و ایمیل نیست و میتوان با چند کلیک ساده کیف پول را ایجاد کرد.
والتهای موبایلی: بصورت اپلیکیشنهای موبایل اندرویدی یا IOS وجود دارند که امکان مدیریت ارزهای دیجیتال را از طریق موبایلها فراهم کردهاند.
والتهای دسکتاپ: نرمافزارهای قابل نصب یا پرتابل هستند که روی کامپیوترهای ویندوزی، مک، لینوکس و… نصب میشوند. طبیعتا این نرمافزارها نیز برای ارسال ارز دیجیتال نیاز به اتصال اینترنت دارند.
والتهای سختافزاری: اغلب این والتها تقریبا به اندازه یک فلش مموری هستند و جز امنترین و بهترین والتها محسوب میشوند. این والتها را میتوان به سایر دستگاهها متصل کرد و موجودی ارز دیجیتال را مدیریت نمود.
والتهای آفلاین: تکنولوژی ارزهای دیجیتال به صورتی است که حتی میتوان مقادیر بسیار زیادی ارز دیجیتال را روی یک کاغذ نگهداری کرد. کافیست کلید خصوصی ارز موردنظر را از طریق سایتهایی که امکان ساخت کیف پول کاغذی میدهند پرینت بگیرید و جای امنی نگهداری کنید، سپس ارز دیجیتال را به آدرس آن والت ارسال کنید.
حتی اگر 10 سال بعد هم آن کاغذ را بیرون آورید موجودی آن در بلاکچین ذخیره شده و میتوانید با Import کردن کلید خصوصی به یک والت، به موجودی آن دسترسی داشته باشید (اگر شبکه ارز ذخیره شده به کلی از بین نرفته باشد).
استخراج ارزهای دیجیتال
به دلیل اینکه ارزهای دیجیتال دارای مرکزیت نیستند و هیچکس به عنوان کلیددار یا مسئول یا مدیر این ارزها وجود ندارد، باید مکانیزمی باشد تا از طریق آن، کار تایید تراکنشها، امنسازی شبکه و ایجاد ارزهای جدید در آن شبکه انجام شود.
استخراجکنندگان ارزهای دیجیتال دقیقا همین کار را میکنند: آنها با دستگاههای مخصوص استخراج ارز، علاوه بر تایید تراکنشها، کار تولید ارزهای جدید را نیز بر عهده دارند.
بنابراین فرایند استخراج ارزهای دیجیتال در واقع فرایند تایید تراکنشهای انجام گرفته در شبکه آن ارز و تولید ارز است.
استخراج ارز از قوانین مشخص و ثابت ریاضی تشکیل شده و کسی که در حال استخراج ارز است، نمیتواند دسترسی غیرمجازی به تراکنشها داشته باشد یا خارج از فرایند شکل گرفته، ارز را تولید کند.
استخراجکننده ارز فقط یک نرمافزار در حال اجرا و متصل به اینترنت را میبینید که معمولا به یک استخر استخراج (اصطلاحا mining pool) وصل شده و دستگاه نیز با سروصدای زیاد در حال کار است ولی در پشت این فرایند، محاسبات ریاضی در حال انجام است تا یک بلاک استخراج شود.
بنابراین استخراجکنندگان یا ماینرها با اجرا کردن نرمافزارهای خاصی روی دستگاههای استخراج ارز، فرایند ماینینگ را به پیش میبرند.
استخراج ارز کاری نسبتا پیچیده است که البته وجود نرمافزارهایی با رابطهای کاربری ساده این کار را تا حدودی آسان میکند، با این حال ورود به حوزه استخراج ارز نیازمند داشتن دانشی بالا از ارزهای مختلف، الگورتیمها، دستگاهها، نرمافزارها و راهکارهای در دسترس و احتمالا داشتن مهارت در سرهمبندی ریگها و سختافزارهاست.
شاید تبلیغاتی در مورد استخراج ارز با مرورگر یا با نصب یک نرمافزار روی کامپیوتر شخصی دیده باشید که ادعا میکنند از استخراج ارز روی کامپیوتر و لپتاپ شخصی خود میتوانید سود بدست آورید ولی در واقع استخراج سودآور ارزهای دیجیتال همانند بیتکوین و اتریوم نیازمند سرمایهگذاری بالاست و فعالیتی گسترده محسوب میشود.
پس انتظار کسب سود از استخراج ارز با کامپیوتر و دستگاههای معمولی را از سر بیرون کنید. اگر هم سودی حاصل شود یا بسیار ناچیز است یا از طریق زیرمجموعهگیری کسب شده است.
با تکنولوژی بلاکچین ارزهای به وجود آمده که ارسال پول از یک نقطه کره زمین به نقطه دیگر آن، بسیار سریع و با کمترین کارمزد ممکن انجام میشود. برخی تصور میکنند تسهیل ارسال پول و مجازی سازی ارزها تنها کاربرد بلاکچین است، در صورتی که اینگونه نیست و بلاکچین کاربردهای بسیار زیادی در انواع صنایع و حوزهها دارد که در بخش بعدی به آن میپردازیم.
ارزهای دیجیتال در صرافیها و پلتفرمهایی که دارای قوانین و شرایط مختلف هستند معامله میشود. بیشتر ارزهای مطرح بازار دارای گردش روزانه و حجم معاملات بسیار زیادی هستند، بطور مثال در لحظه نگارش این مطلب حجم معاملات بیتکوین در 24 ساعت گذشته 4.1 میلیارد دلار و اتریوم 1.6 میلیارد دلار بوده است.
این حجم معاملات فقط مربوط به صرافیها و پلتفرمهای معاملاتی میشود که در سایت coinmarketcap.com لیست شده و قطعا حجم معاملات بسیار بیشتر این رقمهاست.
با در نظر گرفتن این حجم عظیم پول که روزانه جابجا میشود هر معاملهگری که قبلا در سایر بازارها مانند بازار سهام، بازار ارزهای بینالمللی، آتی سکه و… بوده به فکر کسب سود از معاملات این ارزها میافتد. به همین دلیل افراد زیادی به عنوان تریدر به خرید و فروش این ارزها مشغول هستند.
ویژگیهای زیر باعث شده افراد زیادی وارد معاملات ارزهای دیجیتال شوند:
به دلیل وجود ویژگیهایی که ذکر شد، بازار ارزهای دیجیتال برای بسیاری از تریدرها یک بهشت محسوب میشود. با این حال، بسیاری از افراد نیز به علت نداشتن دانش و تجربه معاملهگری ضررهای سنگینی را متحمل شدهاند.
این بازارها همانند همه بازارها نیازمند کسب دانش و مهارت لازم برای فعالیت است و کسی که صرفا با هدف یکشبه پولدار شدن وارد شود قطعا ضرر خواهد کرد. بنابراین مثل کسی نباشید که «از هول حلیم بیفتید توی دیگ.»
اما دسته دیگری از افراد هستند که معاملهگر نیستند، تمایلی یا وقتی برای معاملهگری ندارند و یا اینکه با هدف سرمایهگذاری بلندمدت یا به کار بردن این ارزها برای پرداخت یا سایر مقاصد قصد دارند ارزهای دیجیتال را خریداری کنند.
اگر دارای حساب بانکی خارجی، ویزا یا مسترکارت، حساب پیپال و سیستمهای مالی مشابه باشید، صدها و هزاران راه مختلف برای ارزهای دیجیتال وجود دارد زیرا صرافیهای بسیار زیادی با انواع روشهای پرداخت برای خرید و فروش و تبدیل این ارزها فعال هستند.
اما اگر هدف شما این است با ریال بتوانید ارز دیجیتال بخرید، شاید گزینههای زیادی در دست نداشته باشید.
یکی از بهترین راهها برای خرید بیتکوین، استفاده از سایت localbitcoins است. این سایت دارای چندین میلیون نفر عضو از سرتاسر دنیاست و یک بازار بزرگ برای خرید و فروش بیتکوین محسوب میشود.
ایرانیان زیادی نیز در این سایت فعال هستند و به راحتی میتوانید با ورود به بخش خرید یا فروش، آگهیهای آنها را ببینید.
دلیل محبوبیت این سایت، وجود قابلیتهایی است که باعث میشود خرید و فروشها با ایمنی و اطمینان خاطر در آن شکل بگیرد.
فرایند معامله در این سایت به این ترتیب است:
مزیت انجام معاملات در سایت لوکالبیتکوینز چیست؟
در حال حاضر این سایت بهترین راهحل برای خرید بیتکوین است.
بعد از خرید بیتکوین، میتوان آنرا به راحتی به سایر ارزهای دیجیتال تبدیل کرد:
آیا ارزهای دیجیتال فقط برای فرار مالیاتی یا سایر کارهای مجرمانه است؟ آیا ارزهای رمزنگاری شده فقط برای انتقال سریع پول کاربرد دارند؟ نه، اینطور نیست.
تکنولوژی بلاکچین ( همان تکنولوژی که بسیاری از ارزهای رمزنگاریشده بر پایه آن شکل گرفتهاند) تحولی شگرف در بسیاری از صنایع ایجاد خواهد کرد و هماکنون شرکتهای زیادی در حال برنامهریزی برای پیادهسازی این تکنولوژی شدهاند.
بلاکچین در حوزه توریسم، پزشکی، تبلیغات آنلاین، لجستیک و انبارداری، صدور قبوض، رایگیری، ثبت احوال، آثار هنری و کلکسیونی، حریم خصوصی، امنیت فایلها، بهینهسازی مصرف انرژی و بسیاری از صنایع و حوزههای دیگر کاربرد دارد.
اتریوم، مانند بیتکوین یک ارز دیجیتال است، با این تفاوت که اتریوم قابلیتهای بسیار زیادی دارد.
مثلا میتوان ارزهای دیجیتال جدید (توکنها) را روی اتریوم ایجاد کرد.
میتوان اتریوم را بعد از بیتکوین، شناختهشدهترین ارز دیجیتال دانست که در رده دوم بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد (از نظر ارزش بازار).
گرچه بیتکوین صرفا به عنوان یک ارز دیجیتال کاربردی مشابه پول دارد ولی بلاکچین اتریوم همانند یک شبکه محاسباتی جهانی است.
بلاکچین اتریوم مانند یک کامپیوتر غیرمتمرکز است که میتوان اپلیکیشنهای مختلف را روی آن توسعه داد.
قراردادهای هوشمند شبکه اتریوم دارای پتانسیلی عظیم برای ساخت انواع اپلیکیشنها و سرویسهاست. قراردادهای هوشمند صرفا چند خط کد برنامهنویسی شده هستند که روی بلاکچین اتریوم اجرا میشوند.
با وجودیکه قراردادهای هوشمند یک تکنولوژی بسیار جدید محسوب میشوند، هماکنون اپلیکیشنهای مختلفی برای رایگیری، زنجیره تامین جهانی، ثبت سوابق پزشکی، سیستمهای مالی و فینتک و… با استفاده از این تکنولوژی شکل گرفتهاند.
برخی از پروژههای بلاکچین برای پیشبرد برنامههای خود و ارائه یک محصول یا سرویس خاص، اقدام به جذب سرمایه از طریق فروش توکن ارز دیجیتال مینمایند. به این فرایند ICO گرفته میشود و از طریق ICO ها طی سالهای 2017 و 2018 میلیاردها دلار سرمایه برای استارتآپها و شرکتها سرمایه جمعآوری شده است.
بسیاری از ICO ها بر پایه بلاکچین اتریوم ایجاد میشود.
به خاطر اینکه اغلب ICO ها در سطح جهانی و روی پلتفرم اتریوم اجرا میشوند، اغلب سرمایهگذاران در کشورهای مختلف میتوانند روی این پروژهها سرمایهگذاری کنند.
رشد بلاکچین و ارزهای دیجیتال با هیجان زیادی همراه بود. نوآوریهای حوزه تکنولوژی و پارادایمهای جدید معاملهگری، جمعیت زیادی را به سمت این بازار کشاند. وقتی چنین اتفاقی در یک حوزه رخ میدهد معمولا کلاهبرداران و افراد سوءاستفادهگر نیز جذب بازار میشوند.
از شکلگیری بیتکوین در سال 2009 تا نیمه اول سال 2018 جمعا بیش از 1.1 میلیارد دلار ارز دیجیتال دزدیده شده است!
کلاهبرداریها و دزدیهای بسیار زیادی در ارزهای دیجیتال اتفاق میافتد، بنابراین اطلاع از ریسکها و توجه به توصیههای امنیتی بسیار مهم است.
یک اشتباه کوچک میتواند سرمایه شما را از بین ببرد. پس به دلیل ویژگیهایی که این ارزها دارا هستند، باید به امنیت آنها توجهی ویژه داشت.
کلاهبرداریها، بدافزارها و حملات فیشینگ سه تهدید عمده در حوزه امنیت ارزهای دیجیتال هستند.