دادوستد در بازارهای مالی و اصول روانشناسی در آن ۳

در دو مطلب قبلی دادوستد در بازارهای مالی و اصول روانشناسی در آن، به بیان برخی پارامترهای اصول روانشناسی فردی در بازار بورس اوراق بهادار پرداخته شد. در دو مطلب پیش‌رو تلاش خواهد شد تا نکات قابل‌توجه در این حوزه از منظر روانشناسی فردی مطرح شود.

قیمت

قیمت چیست؟ ازنظر افراد مختلف، پاسخ‌های متفاوتی برای این سوال وجود دارد. ازنظر برخی افراد، قیمت ارزش تعیین‌شده، برای یک کالا است  ازنظر برخی دیگرقیمت بهایی است که در یک‌زمان مشخص برای خرید کالایی پرداخته می‌شود. فرد دیگری  بر این باور است که آخرین قیمت پرداختی مهم نیست، بلکه بهایی که بعدازآن پیشنهاد می‌شود، ارزش اصلی کالا را تعیین می‌کند.

معامله‌گرانی که  تعریف شفاف و روشنی از قیمت  ندارند، نمی‌توانند از آنالیز قیمت‌ها تصویر واضحی را ارائه دهند. درنتیجه موفقیت و یا شکست شما به‌عنوان یک معامله‌گر، بستگی به مدیریت قیمت‌ها دارد؛ پس بهتر است که مفهوم مشخصی از قیمت را برای خود تعریف کنید.

قیمت درواقع تقاطع منحنی عرضه و تقاضا است و هر معامله‌گر حرفه‌ای باید معنی قیمت را به‌درستی درک کرده و بداند که چه چیزی را تحلیل می‌کند.

الگوهای رفتاری

حجم زیادی از افراد همواره به بازارهای سرمایه‌ای روی می‌آورند. پول‌های ریزودرشت، پول‌های تأثیرگذار و بی‌تأثیر، سرمایه‌های حقیقی و حقوقی، همه باهم به  بازار سرمایه وارد می‌شوند. هر قیمت، بیانگر یک اجماع آنی بر سر ارزش آن کالا بین خریداران و فروشندگان و معامله‌گران در لحظه انجام معامله است.

توافق افراد بر سر ارزش واقعی یک کالا، لحظه‌به‌لحظه در حال تغییر است.این تغییرات گاهی در محیطی آرام و گاهی اوقات در محیطی متلاطم اتفاق می­افتد. درزمانی که بازار آرام است  نوسان قیمت‌ها در یک بازه کوچک  اتفاق می‌افتد و  ولی زمانی که  جو بازار هیجان‌زده و متلاطم می‌شود، قیمت‌ها شروع به جهش می‌کند.

یک معامله‌گر زیرک، همواره سعی می‌کند تا در مواقع آرام وارد بازار شود و زمانی که بازار متلاطم می‌شود، معامله فروش خود را درصورتی‌که سود ده باشد، انجام داده و از بازار خارج شود. زمانی که خریداران و فروشندگان از یک قدرت نسبتاً یکسان برخوردار باشند، یک معامله‌گر منطقی کنار می‌ایستد تا جنگ میان خریداران و فروشندگان پایان یابد و هر زمان احتمال برد یکی را بیشتر دانست به او بپیوندد. درواقع قیمت‌ها، حجم و تعداد معاملات بازار، بازتاب رفتار جمعی افراد در بازار سرمایه هستند.

گروه‌ها

بیشتر مردم تصور می‌کنند که اگر هم‌رنگ جماعت شوند، موفقیت بیشتری کسب می‌کنند. این ذهنیت خام زمانی که قصد دارید وارد یک معامله شوید، بر قضاوت شما سایه می‌افکند. معامله‌گر موفق باید مستقل فکر کند. او باید به‌قدری قوی باشد که بازار را به‌تنهایی تحلیل کرده و بدون دخالت دیگران تصمیم‌گیری نماید.

همواره مستقل تصمیم بگیرید اما به یاد داشته باشید که هرگز نباید در مقابل یک‌روند ایستادگی کرد. اگر یک روند صعودی است، بخرید یا اگر موقعیت مناسبی برای خرید وجود ندارد کنار بایستید. هرگز با گفتن این جمله که قیمت خیلی بالا رفته و دیگر وقت برگشت فرارسیده به جنگ با روند نروید و اقدام به فروش نکنید.

اطلاعات

همواره گروهی از افراد وجود دارند که زودتر از دیگران به اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند، کسانی که به اطلاعات محرمانه و داخلی شرکت‌های سهامی دسترسی دارند، در معاملات خود سودهای خوبی کسب کرده‌اند. ا آمارهای منتشرشده بر اساس اطلاعاتی است که توسط این افراد به سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش‌شده است؛ اما این آمارها فقط آن قسمت از کوه یخی را نشان می‌دهد که بیرون از آب قرار دارد و قابل‌رؤیت است، ولی بخش اعظم آن‌که در زیرآب قرارگرفته، همان حجم وسیعی از معاملات نامشروعی است که توسط این افراد در بازار سهام انجام می‌گیرند. شاید بتوان گفت در برخی موارد تحلیل تکنیکال به شما کمک می‌کند که خریدوفروش‌هایی را که توسط صاحبان اطلاعات نهانی انجام می‌گیرد، شناسایی کنید. نمودارها بازتاب تمام معاملاتی است که به‌وسیله همه معامله گران صورت می‌پذیرند حتی صاحبان اطلاعات نهانی. آن‌ها نیز مانند دیگر معامله‌گران رد پای خود را روی نمودار به‌جای می‌گذارند و این هنر افراد است که بتوانند این رد پا را دنبال کنند.

فناوری

همان‌گونه که شوالیه‌های قرون‌وسطی همواره به دنبال کارآمدترین و تیزترین شمشیرها بودند، معامله‌گران امروزی نیز همواره به دنبال بهترین ابزارهای معامله‌گری هستند. گسترش دسترسی به اطلاعات، کامپیوتر و نرم‌افزارهای گوناگون زمینه مناسب‌تر و سطح بالاتری را برای معامله‌گران به ارمغان آورده است. در این زمینه کارگزاری آگاه نیز با در اختیار قرار دادن ابزارهای مناسب معاملاتی، شمارا به سمت اهدافتان سوق می‌دهد. البته باید توجه داشت که داشتن ابزارهای مناسب در گسترش دامنه تحقیقات و تجزیه‌وتحلیل بازار به شما کمک می‌کنند، اما جایگزینی برای یک معامله‌گر نیستند و نمی‌توانند تصمیمات بهینه معاملاتی برای شما اتخاذ نمایند. شما با استفاده از ابزارها متنوع می‌توانید بازارهای بیشتری را با عمق بیشتر تجزیه‌وتحلیل کنید؛ اما درنهایت مسئولیت تک‌تک معاملات و اتخاذ تصمیم نهایی بر عهده شما است.

مشاوران

در عرصه معامله‌‌گری، نشریات و بولتن‌ها و سایت‌های رنگارنگ و پرزرق‌وبرقی وجود دارند که به معامله‌گران مشاوره و پیشنهادهای معاملاتی عرضه می‌کنند.. برخی از این نشریات و سایت‌ها مطالب خوب و سودمندی دارند و خوانندگان را به سمت موقعیت‌های و فرصت‌های خوبی رهنمون می‌سازند. تعداد کمی نیز ارزش آموزشی دارند؛ درحالی‌که اغلب آن‌ها طوری وانمود می‌کنند که شامل اطلاعاتی هستند که اگر شما به آن‌ها دسترسی پیدا کنید، بسیار تأثیرگذار خواهد بود. درنتیجه باید به دنبال نشریات و سایت‌های معتبری بود که زیر نظر سازمان‌های مربوطه نظارت می‌شوند و از محتواهای ارزنده و آگاه‌کننده برخوردارند و از حاشیه و شایعه‌پراکنی به دور هستند.

تفکر جمعی

افراد وقتی به جمع ملحق می‌شوند تابع افکار و اعمال دیگران می‌شوند و بسیار ابتدایی عمل می‌کنند. پیوستن به جمع، گرچه راه‌حل بسیار ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما همراه با احساساتی ب مانند وحشت، شعف، استرس و لذت ن است. احساسات جمعی افراد همواره بین استرس و سرخوشی در تلاطم است. دانشمندی که می‌تواند در آزمایشگاه خود بسیار خونسرد و منطقی عمل کند، زمانی که به جریان برانگیختگی همگانی بازار کشیده می‌شود، معاملات بسیار غیرمنطقی و نابخردانه‌ای انجام می‌دهد. چه در تالار معاملات شلوغ و پر رفت‌وآمد معامله کنید و چه در یک جزیره آرام از طریق کامپیوتر، بازهم یک گروه قادر خواهند بود شمارا به‌طرف خود جذب نمایند. هر زمان به دیگران اجازه دهید که بر روی تصمیمات معاملاتی شما تاثیر بگذارند، شانس موفقیت خود را از دست می‌دهید. در واحدهای نظامی، وفاداری اعضای گروه اصلی‌ترین شرط بقای گروه است و پیوستن به گروه و انجام کار گروهی به شما کمک می‌کند تا اگر عملکرد خیلی خوبی ندارید، بازهم کار خود را از دست ندهید؛ اما در بازار هیچ گروهی وجود ندارد که بتواند از شما حمایت کند. به یاد داشته باشید که جمع همواره بزرگ‌تر و قوی‌تر از شما است. بدون توجه به اینکه چقدر باهوش و یا توانمند هستید، هرگز نمی‌توانید در مقابل جمع قرار بگیرید و همواره مجبور به انتخاب یکی از این دو راه هستید که یا به جمع ملحق شوید یا مستقل عمل کنید.

بسیاری از معامله‌گران متحیرند که چرا تقریباً همیشه پس‌ازاینکه معامله بازنده خود را با ضرر می‌بندند، بلافاصله بازار برمی‌گردد. این اتفاق به این دلیل رخ می‌دهد که بقیه معامله‌گران نیز تحت تاثیر همان ترس و تفکرات قرار دارند و تقریباً همگی در آن زمان از بازار خارج می‌شوند و هنگامی‌که فشار فروش پایان می‌یابد، قیمت چاره‌ای به‌جز بالا رفتن ندارد؛ چراکه خوش‌بینی به معامله‌گران مقابل روی می‌آورد و جمعیتی که همواره اسیر طمع خود هستند به خرید بیشتر برای سود بیشتر روی می‌آورند.

ازآنجاکه جمع، ابتدایی عمل می‌کند، پس سیستم معاملاتی شما نیز باید بسیار ساده باشد و برای اینکه بتوانید یک روش معاملاتی سود ده طراحی کنید نیازی نیست که یک تکنسین هوا و فضا باشید. هر زمان که قیمت برخلاف پیش‌بینی شما حرکت کرد، ضرر خود را محدود کنید و از بازار خارج شوید. چون در مقابل جمع قرار گرفتن هرگز نتیجه خوبی نخواهد داشت و همچنین بهتر است به‌طور مستقل در مورد زمان ورود و خروج خود در یک معامله تصمیم‌گیری نمایید. طبیعت بشر به‌گونه‌ای بوده است که هرگاه تحت‌فشار و تنش قرار می‌گیرد، دست از استقلال می‌کشد. زمانی که اقدام به انجام یک معامله می‌کنید و معامله در جهت میل شما پیش نمی‌رود، احساس نیاز به داشتن الگو و سرمشق در این شرایط باعث می‌شود که از علائم منطقی که در بازار قابل‌مشاهده است غافل شوید. ا به همین دلیل است که باید یک سیستم معاملاتی خوب را طراحی و اجرا کنید و به آن پایبند باشید و اصول مدیریت سرمایه را از یاد نبرید.

سیستم طراحی‌شده توسط خود شما باعث می‌شود قبل از اینکه وارد یک معامله شوید و به یکی از اعضای جمع تبدیل شوید، تصمیمات عقلانی خود را اتخاذ کنید.