برای اینکه این موضوع را بهتر درک کنیم، در ابتدا بدانیم که معنی لوریج و یا همان اهرم چیست؟
فرض کنید با موجودی سرمایه ۱۰۰۰ دلار، میخواهید به معامله در بازار سهام آمریکا بپردازید. حداکثر مبلغی که برای خرید سهام میتوانید خرج کنید نمیتواند از مقدار موجودی شما بیشتر شود. اما با اهرم یا همان لوریج این موضوع امکانپذیر است.
به اینترتیب، کارگزاران بازار فارکس(بروکرها) به شما به میزان دلخواهتان اعتبار خواهند داد که شما با آن میتوانید تا چند برابر سرمایهتان به معامله بپردازید. این میزان اعتبار میتواند از ۳ برابر شروع و تا چند هزار برابر نیز ادامه داشته باشد. برای مثال وقتی با اهرم ۱:۱۰۰۰ معامله میکنید، شما قادر خواهید بود تا ۱۰۰۰ برابر موجودی خودتان نیز معامله کنید.به عبارت دیگر، شما برای یک معامله ۱۰۰۰ دلاری فقط به ۱ دلار موجودی حساب نیاز دارید. لذا میزان سود و یا ضرر شما نیز به همان میزان در موجودی (ماندهحساب) شما تاثیر خواهد گذاشت.
وقتی شما با لوریج یک معامله را باز میکنید، همانطور که توضیح دادیم میزان سود و ضرر شما به همان میزان در ماندهحساب شما ضرب و تاثیر آن نیز بهصورت لحظهای در بالانس شما لحاظ خواهد شد. این نکته زمانیکه شما در سود باشید مسئله خوبی بهنظر میرسد.
اما واقعیت ایناست که شما هیچوقت نمیتوانید در معاملات خود، همواره از ابتدای زمانِ باز شدن معامله در سود بروید. پس تا زمانیکه معامله شما در ضرر است، این مقدار ضرر از ماندهحساب شما کسر خواهد شد. لذا از آنجاییکه میزان ضرر شما به هیچعنوان نمیتواند از ماندهحساب فراتر برود، زمانیکه این اتفاق میافتد، بروکر(کارگزار) کل موجودی شما را بهعنوان تسویه ضرر معامله ضبط میکند که به اصلاح حساب معاملهگر کالمارجین میشود.
به همین منظور، معاملهگرانی که از لوریج استفاده میکنند میبایست تسلط کافی بر روی این ابزار معاملاتی داشته باشند و همچنین از مدیریت سرمایه قوی نیز برای کنترل میزان سود و ضرر خود برخوردار باشند.
امروزه در قوانین جدید رگولاتوریهای اروپا و همچنین رگولاتوری CySEC، ارائه اهرم بالا ممنوع شده و مقدار آن تا سقف ۱:۵۰ محدود شده است. اما در بروکرهایی که به کشورمان خدمات میدهند، به دلیل استفاده از شعب کشورهای آفشور (کشورهایی که در آنها شرکتها معاف از مالیات هستند و تابع قوانین پولی و بانکی آمریکا نیز نیستند.) هنوز قادر به ارائه اهرم حداکثری تا سقفهای معین هستند.
در فارکس معاملات در بهصورت (Contract For Difference(CFD انجام میشوند. برای اینکه این موضوع را روشن کنیم، با ذکر مثالی آن را بیشتر توضیح میدهیم:
در معاملات CFD شما مالک ارزش کالا هستید نه خود کالا!
در قدیم معاملات بهصورت سنتی صورت میپذیرفت، بهاینصورت که توافق بین دوطرف انجام میشد، و بعد مبلغ به نرخ لحظهای پرداخت و در مقابل کالا نیز به خریدار تحویل داده میشد. بعدها معاملات فیوچر (آتی)به بازار اضافه شد که خود نوعی معاملات CFD بود. بهاین ترتیب در این نوع معاملات، شما میتوانستید ارزش یا کالایی را در تاریخ سررسید مشخص و با نرخ قیمت توافقی معامله کنید.
فرض کنید فروشندهای ۱۰ عدد سکه را برای تحویل ۶ ماه بعد، به قیمت هر سکه ۴ میلیون تومان فروخته، درحالیکه قیمت سکه در زمان سررسید افزایش مییابد و هر سکه به قیمت ۶ میلیون تومان میرسد.
حال قیمت سکه از زمان عقد قرارداد ۲ میلیون تومان گرانتر شده است. پس فروشنده در تاریخ سررسید باید ۱۰ عدد سکه به قیمت ۶ میلیون تومان خریداری و به خریدار تحویل بدهد و یا اینکه بابت هر سکه ۲ میلیون تومان ضرر و زیان به خریدار پرداخت نماید. توجه داشته باشید که در اینجا فروشنده ضرر کرده اما خریدار سود. زیرا خریدار، قرداداد داشته که در تاریخ سررسید، هر سکه را ۴ میلیون تومان تحویل بگیرد.
اینکه معاملات فیوچر (آتی) تاریخ سررسید داشت یک ایراد محسوب میشد. زیرا وقتی تاریخ سررسید میرسید، معامله فسخ میشد و شخصی که در آخر معامله کرده بود باید تسویه را انجام میداد، که این موضوع زیاد مطلوب نبود.
در اینجا جای خالی نوع معامله جدید بهشدت احساس میشد. بالاخره با گذشت زمان و تغییر در نوع معاملات فیوچر، تاریخ سررسید را حذف کردند.
بهاینترتیب هرشخص میتوانست از آن پس معاملات خود را بدون محدودیت زمانی، تا هر زمانی که نیاز داشت نگه دارد. و هروقت دوست داشت و قیمت را مناسب دید قرار داد خود را تسویه کند و سود خود را بردارد.
بهاینترتیب دریچهای جدید برای معاملات در بازارها باز شد که دیگر فروشنده نگران تسویه در تاریخ سررسید نبود و میتوانست معامله خود را بدون محدودیت تمدید نماید.
نکته مهمی که در معاملات CFD میتوان به آن اشاره کرد، ایناست که در این نوع معاملات فقط ارزش کالا معامله میشود و دیگر نیازی به مالکیت فیزیکی در معامله نیست. به عبارت دیگر شما مالک ارزش کالا هستید نه خود کالا!
فرض کنید شما از صرافی یک اسکناس ۱۰۰ دلاری را با قیمت هر دلار ۱۴٬۰۰۰ تومان خریداری میکنید. این معامله بهصورت معاملات سنتی که قبلا توضیح دادیم انجام میشود و شما در قبال پرداخت هزینه، دلار خود را دریافت و به خانه میبرید. حتی اگر قیمت آن به ۱۰۰۰ تومان هم کاهش یابد، باز هم شما مالک دلار هستید.
اما در معاملات CFD اینطور نیست. شما در حقیقت ارزش آن دلار را در قیمت هر دلار ۱۴٬۰۰۰ تومان قرض میکنید. از آنجاییکه باید روزی قرض خود را پس دهید، زمانیکه قیمت آن به ۱۵٬۰۰۰ تومان رسید، دلارها را میفروشید و قرض خود را نیز تسویه میکنید.
حال در اینجا اختلاف قیمت زمان قرض و قیمت زمان تسویه، یک ارزش افزودهای برای شما ایجاد کرده است که این میزان، سود شما خواهد بود، در حالیکه دیگر قرضی هم ندارید.
یکیدیگر از نکاتی که در معاملات CFD وجود دارد، این است که شما بهدلیل اینکه مالک چیزی نیستید و فقط ارزشها را معامله میکنید، پس میتوانید حتی چیزی که ندارید را بفروشید و از کاهش قیمت آن نیز سود کسب کنید.
این سوالی است که برای خیلی از مردم قابل درک نیست و توضیح آن شاید کمی پیچیده بهنظر بیاید. اما با مثالی ساده این موضوع را هم برای شما روشن میکنیم:
فرض کنید خودروی پرایدی دارید که از قبل به قیمت ۶۰ میلیون تومان خریداری کرده بودید. حال فکر میکنید که قیمت آن بزودی کاهش خواهد یافت. در این لحظه شما میتوانید پراید خود را در بازار بفروشید و زمانیکه قیمت آن کاهش یافت و به ۵۰ میلیون تومان رسید دوباره همان پراید را خریداری کنید.
زمانیکه شما پراید خود را به قیمت ۶۰ میلیون تومان فروختید در حقیقت از اموال شما یک پراید کم شده و شما باید برای اینکه این بدهی را تسویه کنید دوباره یک پراید خریداری کنید.
اما تفاوت در اینجاست که شما پراید خود را با قیمت ۱۰ میلیون تومان ارزانتر خریداری کردهاید. با این کار یک ارزش افزوده ۱۰ میلیون تومانی برای خود ایجاد کردهاید در حالیکه قرض خود را هم تسویه نمودهاید. به این ترتیب میتوان گفت که شما از کاهش قیمت سود بردهاید.
به یاد داشته باشید، به دلیل اینکه در معاملات CFD مالکیتی ندارید، پس مالیاتی هم نباید برای آن پرداخت کنید. اما در عوض بابت قرضی که گرفتهاید تا زمان تسویه باید بهره آن قرض را نیز طبق قوانین بانکی بینالمللی پرداخت نمایید!
در کل، معاملات CFD مزایا و معایب متعددی دارند که به برخی از آنها اشاره میکنیم:
تا اینجا با نحوه کارکرد بازار فارکس آشنا شدیم. اما زمانیکه میخواهیم معاملهای انجام دهیم، متوجه میشویم که برخلاف آنچه که در ذهن داشتیم تمام جفتارزها با دو نرخ نمایش داده میشوند. این دو عدد همان قیمت خرید و قیمت فروش هستند که با هم مقداری اختلاف دارند.
این اختلاف که بین قیمت خرید و فروش وجود دارد را اسپرد (Spread) مینامند. توجه داشته باشید که اسپردها شناور هستند. یعنی برای جفت ارزهای مختلف باهم تفاوت دارند.
ضمن اینکه در هر بروکر یا همان کارگزار فارکس، بسته به انواع حسابهای معاملاتی که وجود دارد ممکن است مقدار اسپردها باهم متفاوت باشند. همچنین در زمان شبها که حجم معاملات در فارکس کمتر هستند، مقدار این اسپردها نیز بیشتر میشوند.
معاملات در فارکس از طریق بروکرها (کارگزار) انجام میشوند. پس در ابتدا برای شروع کار در بازار، باید بتوانیم یک بروکر را بهعنوان کارگزار خود انتخاب کنیم.
انتخاب بروکر شاید در مرحله اول چیز سادهای بهنظر برسد. اما در واقع میتواند تاثیر بسیار زیادی در میزان عملکرد و سود و زیان شما داشته باشد. پس باید قبل از انتخاب بروکر اطلاعات کافی از نحوه خدماترسانی و سابقه آن بروکرها بدست آوریم تا بتوانیم انتخاب هوشمندانهتری را داشته باشیم.
همانطورکه گفتیم بازار فارکس بهدلیل گستردگی و حجم معاملات، یکی از امنترین مارکتها در برابر دستکاریهای عمدی (Manipulation) است.
دلیل این امر آن است که بسیاری از بروکرها با وصل شدن به مارکت جهانی، معاملات خود را انجام میدهند. برای این منظور از طریق نهادهای نظارت مالی معتبر خارجی بازرسی میشوند که به اصطلاح به آنها رگوله میگویند.
در این میان، برخی از بروکرها که معمولا دارای اعتبار کمتری هم هستند، به مارکت جهانی متصل نیستند. در واقع نرخ معاملات در این بروکرها به اصطلاح داخلی است که به آنها (Market maker) نیز میگویند.
بنابراین بهتر است نکات زیر را در انتخاب بروکر خوب در نظر بگیریم:
با توجه به میانگین حجم معاملات ۶.۶ میلیارد دلار در روز و وجود بیش از ۳ میلیون تریدر در آسیا نشان میدهد که میتوان فارکس را بهعنوان یک شغل درنظر گرفت، که پتانسیل تجارتی بسیار خوبی را نیز دارد.
این نکته را در نظر بگیرید که معامله در هر یک از بازارهای مالی داخلی و خارجی بدون داشتن اطلاعات و تخصص کافی در آن مارکت، میتواند منجر به ضررهای سنگین و در نهایت شکست معاملهگر شود. پس به یاد داشته باشید، گاهی پرداخت هزینه کمتر بابت آموزش میتواند خیلی بهتر از پرداخت هزینههای سنگینتر در مارکت بهعنوان کسب تجربه شخصی باشد!
حضور نمایندههای بازار فارکس در ایران از قدیم ممنوع بوده و قانونی نیست و ما هیچگونه توصیهای در زمینه فعالیت در این بازار را نداریم. البته بانک مرکزی برای تبدیل پولهای خود، مثلا از دلار به یورو از همین بازار استفاده کرده است.
اما این حقیقت را نیز باید در نظر بگیریم که همواره در کشورمان افراد زیادی هستند که بهعنوان منبع درآمد دلاری، شغل فارکس را برگزیدند، که با توجه به افزایش میزان علاقه مردم به انواع بازارهای سرمایه هر روز به تعداد این افراد نیز افزوده میشوند.