برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری نمیتوان تنها به یک ملاک بسنده کرد. به عنوان مثال نمیتوان گفت بهترین صندوق سرمایه گذاری گزینه ای است که در ماه گذشته بیشترین بازدهی را داشته، یا صندوقی که در سال گذشته بهترین عملکرد را نشان داده، یا صندوق درآمد ثابت بهتر از صندوق مختلط است، یا صندوق های سهامی سود بیشتری دارند، یا … در انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری گزینه‌های زیادی تاثیرگذار هستند. سرمایه‌گذار نیز باید یکسری مراحل را طی کند تا راحت‌تر بتواند صندوق سرمایه گذاری مناسب خودش را انتخاب کند.
مهمترین فاکتورها در انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری عبارتند از:
- ریسک پذیری فردِ سرمایه‌گذار
- بازه سرمایه گذاری
- بررسی شرایط اقتصادی کشور
- مقایسه و انتخاب بهترین صندوق
در ادامه هریک از 4 فاکتور بالا را به تفصیل بررسی می‌کنیم. پیشنهاد می‌شود، برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری، صندوقی را انتخاب کنید که در تمامی فاکتورهای بالا از نظر شما بهترین گزینه باشد.
ریسک پذیری فرد سرمایه گذار
در بازار سرمایه ریسک و بازده مورد انتظار رابطه‌ای مستقیم دارند. یعنی هرچه ریسک بیشتری بکنید انتظار شما از بازدهی پولتان بیشتر است، حالا ممکن است انتظار شما برآورده شود یا برآورد شما درست نباشد و به سود مورد نظر خود نرسید .
اولین گام برای انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری خوب، توجه به روحیات و میزان ریسک پذیری شماست. یعنی شما برای رسیدن به سود مورد نظرتان تا چه حد حاضر به ریسک کردن هستید؟ آیا فردی هستید که ترجیح می‌دهد ریسک زیاد را به جان بخرد تا سود بیشتری نصیبش شود، یا آدم کم ریسکی هستید که بدنبال کسب سود کم و ماهیانه است؟
خبر خوب اینکه انواع صندوق های سرمایه گذاری با توجه به ترکیب دارایی خود امکان سرمایه گذاری را هم برای افراد ریسک پذیر و هم برای افراد ریسک گریز فراهم کرده‌اند. بطورکلی صندوق‌های سرمایه گذاری به سه دسته اصلی با درآمد ثابت، سهامی و مختلط تقسیم می‌شوند. این سه نوع صندوق با توجه به ترکیب دارایی خود و سهامی که در سبد خود دارند دارای میزان ریسک متفاوتی هستند.
صندوق های با درآمد ثابت چون بیشتر دارایی خود را (75 تا 95 درصد) به اوراق با درآمد ثابتِ کم ریسک مانند: سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و … اختصاص می‌دهند، دارای کمترین میزان ریسک در بین انواع صندوق های سرمایه گذاری هستند. از طرفی صندوق های سهامی چون بیشتر ترکیب دارایی خود را به سهام موجود در بازار بورس (75 تا 95 درصد) تخصیص می‌دهند بیشترین ریسک را دارند. صندوق های مختلط هم حد وسط را گرفته‌اند و دارای ریسک و بازدهی متوسطی هستند.
نکته دیگری که بهتر است به آن اشاره شود، این است که صندوق های درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی اغلب پرداخت سود ماهیانه به سرمایه گذاران خود دارند در حالی که در صندوق های سهامی و مختلط این مورد کمتر به چشم می‌خورد.
پس در نتیجه موارد گفته شده در بالا، می‌توان چند نکته زیر را گوشزد کرد:
- اگر شما فردی ریسک گریز هستید و علاقه‌ای به ریسک کردن ندارید و از طرفی دوست دارید از سپرده خود در صندوق سود ماهیانه دریافت کنید، بهترین گزینه برای شما صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت است.
- اگر شما فردی ریسک پذیر هستید که حاضر است برای سود بیشتر، ریسک بیشتری بکند بهترین گزینه برای شما صندوق های سرمایه گذاری سهامی هستند. این نوع صندوق ها بیشتر برای افرادی مناسب هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند اما وقت و دانش کافی برای اینکار را ندارند.
- اگر آدمی هستید که بدنبال ریسک و سود متوسط و معقول است، صندوق های مختلط بهترین گزینه برای سرمایه گذاری شما هستند.
بازه سرمایه گذاری و شرایط اقتصادی
دومین گام در انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری مشخص کردن بازه سرمایه گذاری و توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه است. مهمترین سوالی که باید قبل از سرمایه گذاری از خودتان بپرسید این است که می‌خواهید برای چه مدتی سرمایه‌تان صرف سرمایه‌گذاری کنید؟ می‌خواهید یک سرمایه‌گذاری چند ماه داشته باشد یا چند ساله؟
سرمایه گذاری چندماهه
اگر می‌خواهید فقط برای چند ماه وارد بازار سرمایه شوید، دو حالت پیش می‌آید:
- شرایط اقتصادی عادی و آرام
در این شرایط بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت هستند که میزان سوددهی آن‌ها بیشتر از سود سپرده‌های بانکی است.
- شرایط تورمی و نوسان بازار
در صورتی که شرایط اقتصادی تورمی باشد و بازار مدام در حال نوسان باشد، نباید از ریسک کردن ترسید و حتی اگر می‌خواهید فقط برای 6 ماه سرمایه‌گذاری کنید، صندوق های مختلط و سهامی گزینه بهتری نسبت به صندوق های درآمدثابت هستند.
سرمایه گذاری بلند مدت
در سرمایه‌گذاری بلند مدت چند ساله (3 یا 4 سال به بالا)، اگر تورم یا نوسانی هم در اقتصاد وجود داشته باشد، چون سرمایه‌گذاری بلند مدت است، بالاخره به ثبات و آرامش می‌رسد. به همین دلیل بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری، انتخاب یک سبد ترکیبی از چند صندوق مختلط و سهامی است.
سرمایه‌گذاری در صندوق های درآمد ثابت با دید بلند مدت خیلی محافظه‌کارانه است و بازدهی کمتری هم به دنبال خواهد داشت. مخصوصا که در کشور ما هر چند سال یکبار تورم بزرگ اتفاق می‌افتد.
نکته مهمی که باید به آن اشاره شود این است که در کل ریسک صندوق های سرمایه گذاری بسیار کم است. زیرا صندوق های سرمایه گذاری تحت نظارت سازمان بورس تاسیس می‌شوند و فعالیت می‌کنند و به این دلیل که همیشه تحت نظارت هستند باید اطلاعات دقیق و درستی از سرمایه گذاری خود در وب سایتشان منتشر کنند.
بنابراین صندوق‌ها نمی‌توانند سرمایه مردم را در هر دارایی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند و هر ریسکی را بپذیرند. در نتیجه ریسک ورشکستگی یا صفر شدن سرمایه در صندوق‌ها بسیار کم است و تنها ریسکی که سرمایه‌گذاران را تهدید می‌کند، ریسک سود نکردن یا از دست دادن مقداری از سرمایه است. در ادامه به توضیح چگونگی انتخاب بهترین صندوق از انواع آن میپردازیم.
انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت
بعد از اینکه تکلیفمان درمورد بازه‌ای که می‌خواهیم با توجه به شرایط اقتصادی کشور سرمایه‌گذاری کنیم مشخص شد، باید ببینیم بین چندین مدل صندوق سرمایه گذاری که وجود دارند و نوع صندوق انتخابی ما، کدامشان بهتر است؟
برای انتخاب بهترین صندوق درآمد ثابت باید به چند مورد توجه داشت:
- اندازه صندوق
- نوسان سود صندوق در گذشته
- مقایسه عملکرد صندوق مورد نظر نسبت به دیگر صندوق‌ها
اندازه صندوق سرمایه گذاری
اندازه صندوق اولین فاکتور است که به راحتی قابل بررسی است اما مورد توجه قرار نمی‌گیرد. اندازه صندوق به میزان سرمایه‌ای که جذب کرده بستگی دارد و میزان دارایی‌های آن را نشان می‌دهد.
بزرگی صندوق شاید نشان دهنده تعداد زیاد سرمایه‌گذاران و اعتماد عده بیشتری به این صندوق‌ها باشد، اما از طرف دیگر این میزان از دارایی، مدیریت صندوق را سخت‌تر می‌کند. به عبارتی صندوق‌های کوچک بهتر می‌توانند روی خرید سهام مانور بدهند و انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند.
یک صندوق بزرگ مجبور است تمام سرمایه‌اش را بین دارایی‌های متنوع پخش کند و مدیریت این میزان دارایی و تنوع در سرمایه‌گذاری، خودش یک چالش بزرگ برای صندوق باشد. همچنین خرید و فروش دارایی‌ها سخت‌تر می‌شود و ممکن است یک سری از موقعیت‌ها از دستش خارج شوند.
در عوض یک صندوق کوچک به راحتی می‌تواند بین دارایی‌ها و سهام مختلف در حرکت باشد و دستش برای افزایش سود مجموعه بازتر باشد.
برای همین اگر لیست صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت را به ترتیب سودی که در سال گذشته داشته‌اند مرتب کنیم، تقریبا دارایی همه صندوق‌های صدر این لیست کمتر از 100 میلیارد تومان است. البته صندوق‌های کوچک هم با توجه به عملکردشان به مرور زمان افزایش سقف می‌دهند و دارایی‌شان افزایش می‌یابد که این موضوع روی سودآوری آن‌ها تاثیرگذار خواهد بود.
نوسان سود صندوق در گذشته
نکته دیگری که باید در بررسی صندوق‌های درآمد ثابت مد نظر داشته باشیم، میزان ثبات و نوسان سود صندوق در ماه‌های گذشته است.
برای مثال دو صندوق را در نظر بگیرید که میزان سوددهی هر کدام در بازه 6 ماهه را مورد بررسی قرار داده‌ایم. نتیجه بررسی این شده که یک صندوق سود ماهیانه بیشتر از 1.5 درصد داشته و بیشترین میزان سوددهی آن در یک ماه 2.4 درصد بوده است، ولی کمترین سوددهی آن همین 1.5 درصد بوده است.
در مقابل صندوق دیگر در یک ماه به 3 درصد سود هم رسیده، اما در ماه‌های دیگر نوسان داشته و یکی از ماه‌ها سود 0.5 درصد را تجربه کرده است.
حال اگر بخواهید در یکی از این دو صندوق سرمایه‌گذاری کنید، کدام را انتخاب می‌کنید؟ مشخصا صندوقی که نوسان کمتری داشته است و خیالمان از میزان حداقل سودی که در هر ماه می‌دهد راحت باشد.
بین دو صندوق با نوسان سود متفاوت، کدام بهتر است؟
شاید دیدن سود خوب چند ماهه یک صندوق وسوسه کننده باشد و سرمایه‌گذاران بخواهند وارد این صندوق شوند، ولی باید حواسشان باشد که این سود ممکن است فقط برای چند ماه بوده باشد و در زمانی که بازار بورس دچار رکود می‌شود، سود سبد سهامی این صندوق هم کاهش یابد و در مجموع سود بسیار کمی داشته باشد.
در نتیجه سرمایه‌گذار خودش باید تصمیم بگیرد که سود مطمئن بدون نوسان را ترجیح می‌دهد یا ریسک بالاتر با احتمال سود بیشتر.
این انتخاب به بازه سرمایه‌گذاری هم بستگی دارد. یعنی اگر بخواهید پولتان را فقط به مدت یک یا دو ماه سرمایه‌گذاری کنید، بهتر است در صندوقی با نوسان کم باشد، چرا که ممکن است از شانس بد دقیقا در ماهی که بازار بورس شرایط خوبی ندارد وارد صندوق شوید و چنانچه صندوق ریسکی باشد، ضرر کنید.
اما چنانچه هدفتان برای سرمایه‌گذاری بازه میان مدت و بلند مدت است، با توجه به شرایط بازار بورس، صندوق‌های ریسکی با درصد بیشتر سهام در سبد خود بهتر هستند.
مقایسه و انتخاب بهترین صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت
اینکه عملکرد یک صندوق در ماه‌های گذشته را بررسی کنیم و نتیجه بگیریم این صندوق برای سرمایه‌گذاری خوب است یا نه، معیار خوبی برای انتخاب صندوق مناسب نیست. بلکه باید عملکرد صندوق‌ها را با هم مقایسه کرد. یعنی نمی‌شود عملکرد سه ماه گذشته یک صندوق را ببینیم و از آنجایی که میزان سوددهی آن کمتر از 1 درصد بوده، نتیجه بگیریم صندوق مناسبی نیست.
بلکه باید عملکرد صندوق‌های دیگر را در همین بازه بررسی کنیم. اگر اکثر صندوق‌ها در این بازه سود خوبی داشته‌اند و این صندوق نتوانسته مثل آن‌ها باشد، پس نتیجه‌گیری ما درست است و سوددهی پایین این صندوق بخاطر عملکرد ضعیف تیم مدیریتی آن است.
اما اگر اکثر صندوق‌ها نتوانسته‌اند سود خوبی داشته باشند، پس مشکل جای دیگری است و به شرایط بازار به ویژه بازار اوراق بدهی و سهام برمی‌گردد. ممکن است بازار سهام در این بازه زمانی نزولی بوده باشد یا در سود اوراق بادرآمد ثابت تغییری رخ داده باشد که روی سوددهی همه صندوق‌ها تاثیرگذار بوده‌اند.
یک روش مرسوم برای تشخیص عملکرد صندوق های درآمد ثابت، مقایسه بازدهی هر صندوق درآمد ثابت با میانگین بازدهی کل صندوق‌های درآمد ثابت است. بنابراین اگر بازده یک صندوق از میانگین کل صندوق‌ها بیشتر باشد، می‌توانیم نتیجه بگیریم که عملکرد صندوق نسبت به متوسط بازار بهتر بوده است.
یکی دیگر از روش‌های مرسوم برای تشخیص بهترین صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت مقایسه آن‌ها با بانک است. صندوق‌های درآمد ثابت به علت ساختار و ماهیتی که دارند شباهت زیادی به بانک داشته و بسیاری این نوع از صندوق ها را جایگزین خوبی برای بانک می‌دانند.
مقایسه و انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری مختلط و سهامی
از آنجا که صندوق های درآمد ثابت اکثر دارایی خود را روی اوراق با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌کنند و درصد کمی از دارایی‌های خود را روی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس، بنابراین منطقی است اگر بازدهی یک صندوق درآمد ثابت را با میانگین بازدهی صندوق های درآمد ثابت مقایسه کنیم و بازدهی صندوق های مختلط و سهامی را که اکثر ترکیب دارییشان سهام بورسی است را با بازدهی بازار و شاخص کل بورس مقایسه کنیم.
در ابتدا بد نیست بدانید بازار صندوق های مختلط و سهامی باهم، از بازار صندوق های درآمد ثابت بسیار کوچکتر است. این موضوع نشان دهنده جوان بودن این بازار است، البته به تدریج به تعداد این صندوق‌ها اضافه می‌شود و صندوق‌ها افزایش سقف می‌دهند و بازار صندوق‌های سهامی و مختلط در آینده گسترش خواهد یافت.
تمام معیارهایی که برای انتخاب صندوق درآمد ثابت مناسب گفته شد، برای صندوق های سهامی و مختلط هم کاربرد دارد، با یک تفاوت، تفاوت هم در مقایسه بازدهی صندوق است که در صندوق های درآمد ثابت منطقی است اگر بازدهی صندوق را با متوسط بازدهی کل صندوق های درآمد ثابت مقایسه کنیم ولی درمورد صندوق های سهامی و مختلط بهتر است بازدهی صندوق را با شاخص کل بورس بسنجیم.
از آنجایی که این صندوق‌ها درصد بیشتر یا حتی اغلب سبد دارایی خود را به خرید سهام اختصاص می‌دهند، بنابراین باید با شاخص کل مقایسه شوند.
این صندوق‌ها معمولا نموداری از مقایسه عملکرد خود با شاخص کل بورس را روی سایت خود قرار می‌دهند تا سرمایه‌گذاران به راحتی بتوانند بررسی‌های لازم را انجام دهند و صندوق مناسب را انتخاب کنند.
چگونه و از کجا بهترین صندوق‌های سرمایه گذاری را با یکدیگر مقایسه کنیم؟
در حال حاضر بیش از 200 صندوق سرمایه گذاری در ایران فعالیت می‌کنند. حالا سوالی که پیش می‌آید این است که از کجا و چگونه تمامی این صندوق ها را با هم مقایسه کنیم؟ یا چگونه صندوق های مختلف را با بانک و شاخص بورس مقایسه کنیم؟
شما میتوانید در سایت https://www.fipiran.com/ صندوق های سرمایه گذاری مختلف را با هم مقایسه کنید.
جمع‌بندی، بهترین صندوق سرمایه گذاری باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
با توجه به موارد گفته شد در بالا می‌توان نتیجه گرفت، یک صندوق سرمایه گذاری خوب باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- نوع صندوق انتخابی با روحیات و میزان ریسک پذیری شما مطابقت داشته باشد.
- نوع صندوق و مقدار سرمایه گذاری، با توجه به بازه سرمایه گذاری شما (کوتاه مدت یا بلند مدت) و شرایط اقتصادی جامعه انتخاب شود.
- برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری، صندوق‌های مختلف را با یکدیگر و با بانک و شاخص بورس مقایسه کنیم.
- اگر بدنبال دریافت سود ماهیانه هستیم، سعی کنیم صندوقی را انتخاب کنیم که پرداخت سود دوره‌ای داشته باشد.
- برای اطمینان بیشتر می‌توانیم صندوقی را انتخاب کنیم که دارای ضامن نقدشوندگی باشد.